Pisarze, wydawcy, księgarze, stowarzyszenia i organizacje – o ratowaniu kultury

Warszawa, dnia 30 kwietnia 2020

Szanowny Pan Andrzej Duda
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Pan Mateusz Morawiecki
Prezes Rady Ministrów

dot. Środowisko ludzi książki – pisarze, wydawcy, księgarze, stowarzyszenia i organizacje – o ratowaniu kultury.

Szanowny Panie Prezydencie, 
Szanowny Panie Premierze,
 
Składamy na ręce Pana Prezydenta i Pana Premiera list napisany w imieniu szerokiego środowiska książki.
 
Czytanie książek jest fundamentem rozwoju, innowacji i demokracji. Jeśli Polska chce się rozwijać, potrzebujemy, by książki powstawały i były dostępne – aby polski czytelnik mógł rozwijać swoje zasoby intelektualne i duchowe dla dobra własnego, społeczności i całego Narodu.
 
Upadłość wydawców, księgarń i dystrybutorów książek, pozbawienie autorów, tłumaczy, ilustratorów i grafików środków do życia, to scenariusz, w którym książki przestaną powstawać.
Polska i bez obecnego kryzysu ma jeden z najniższych poziomów czytelnictwa w Europie. A tymczasem przyszły rozwój każdej społeczności zależy od tego, czy kluczowe obszary funkcjonowania społeczeństwa i państwa będą działać sprawnie. Służba zdrowia i gospodarka to problemy pierwszej linii. Edukacja i czytelnictwo stanowią fundament, bez którego Naród pozbawiony jest narzędzi rozwoju.

Dlatego zwracamy się z apelem o wdrożenie strategii ratowania książki.
 
Zebraliśmy postulaty od przedstawicieli licznych uczestników życia literackiego w Polsce: tworzących literaturę pisarzy, ilustratorów i tłumaczy, do wydawców i księgarzy, bibliotekarzy i promotorów książki. Mimo różnic, porozumieliśmy się między sobą, żeby solidarnie uratować literaturę w Polsce.
 
Jednocześnie jesteśmy gotowi w każdej chwili przystąpić do współpracy z Ministerstwami Rozwoju, Edukacji i Kultury, by wspólnie opracować długofalową progresywną strategię dla Niepodległej Czytającej.

 
1.  Pomoc dla twórców
W MKiDN znajduje się „Ustawa o uprawnieniach artysty zawodowego”, opracowana w ramach Ogólnopolskiej Konferencji Kultury przez stronę rządową wspólnie z reprezentacją artystów polskich. Są nią objęci wszyscy twórcy literatury, pisarze, ilustratorzy, graficy i tłumacze literatury. Ustawa stwarza status artysty zawodowego w celu ubezpieczeń społecznych, ale pomogłoby to także rozdysponować związane z epidemią stypendia i zasiłki, aby trafiły faktycznie do twórców kultury.
W obecnej sytuacji szczególnego znaczenia nabiera wsparcie wydawców dotacjami celowymi przeznaczonymi na pokrycie ich zobowiązań wobec twórców.

2. Pomoc dla wydawców i księgarzy
Jednolita cena książki to znany w Europie Zachodniej mechanizm, polegający na tym, że nowa książka przez rok od premiery jest sprzedawana wszędzie po tej samej cenie, ustalonej przez wydawcę. Projekt stosownej ustawy jest gotowy. Jest to proste rozwiązanie, niewymagające nakładów ze strony budżetu, które stabilizuje rynek, likwiduje wyniszczające wojny cenowe, pozwala przetrwać wydawcom oraz przede wszystkim lokalnym księgarniom z miejscowym kapitałem, jakie giną, nie mogąc uczestniczyć w licytacji na rabaty z rynkowymi gigantami.

3. Udostępnianie książek
Zamrożenie rynku przez epidemię spowodowało, że w magazynach wydawców zalega potężna pula niesprzedanych egzemplarzy. Interwencyjny zakup książek i rozdysponowanie ich pomiędzy biblioteki i najbiedniejszych czytelników pomogłoby rynkowi, wzmocniło pozycję bibliotek oraz przyczyniłoby się do rozwoju czytelnictwa. Księgarnie winny być włączone w system dystrybucji zakupionych książek. To doraźne działanie powinno stanowić podstawę dla stworzenia – skądinąd postulowanego od dawna – stałego koordynowanego systemu zakupu dla bibliotek najbardziej wartościowych premier książkowych. 

4. Pomoc dla księgarń
Potraktowanie księgarni nie jak zwykłego sklepu, lecz jako małego centrum kultury – bo też tym księgarnie w istocie są – i pomoc w największym obciążeniu, jakim są czynsze za lokale, mogłoby być kroplówką umożliwiającą przetrwanie. Obecnie już 40 procent małych księgarń zapowiada swoje zamknięcie, a sieci księgarskie rozważają znaczące ograniczenie swojego zasięgu w centrach handlowych.

 5. Wsparcie dla branży
Szybka aktualizacja tabeli urządzeń objętych opłatami reprograficznymi (zmiana rozporządzenia ministra kultury i dziedzictwa narodowego) uwzględniająca powszechnie wykorzystywane urządzenie i nośniki cyfrowe spowoduje istotne zwiększenia środków zasilających polską kulturę i szeroko rozumianą branżę wydawniczą.

6. Promocja
Książka potrzebuje promocji. Dlatego wnosimy o wprowadzenie na stałe obowiązku emitowania programów o książce dla mediów publicznych w określonej częstotliwości i czasie antenowym oraz o – w czasie epidemii – dotacje celowe dla organizatorów ważnych targów, festiwali literackich oraz wydarzeń czytelniczych dla dzieci, które nie mogą się w tym roku odbyć.

Z wyrazami szacunku

Włodzimierz Albin – prezes Polskiej Izby Książki
Jacek Dehnel – prezes Unii Literackiej
Maria Deskur – prezes Fundacji Powszechnego Czytania

Do wiadomości:
Pani Jadwiga Emilewicz – Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Rozwoju
Pan Piotr Gliński -Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Pan Jacek Sasin – Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Aktywów Państwowych
Pani Elżbieta Witek – Marszałek Sejmu RP
Pan Tomasz Grodzki – Marszałek Senatu RP
Pani Barbara Zdrojewska – Przewodnicząca Komisji Kultury i Środków Przekazu Senatu RP
Pan Piotr Babinetz – Przewodniczący Komisji Kultury i Środków Przekazu Sejmu RP
Pani Magdalena Gawin – Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Pan Mateusz Adamkowski – Dyrektor Departamentu Mecenatu Państwa MKiDN
Pan Dariusz Jaworski – Dyrektor Instytutu Książki

Sygnatariusze pisma:
Agora S.A.
AZYMUT sp. z o.o.
BELLONA
Biblioteka Analiz sp. z o.o.
Bosz Szymanik i Wspólnicy sp. jawna
Dressler Dublin Sp. z o.o
Empik S.A.
Fundacja „Kultura nie boli”
Fundacja ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom
Fundacja Powszechnego Czytania
Fundacja Sąsiedzi
Fundacja Sztuki Kreatywna Przestrzeń
Grupa Cogito sp. z o.o.
Izba Wydawców Prasy
Koalicja Letnich Festiwali Literackich
Krakowskie Biuro Festiwalowe operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO
LSP sp. z o.o.
Lubimy czytać sp. z o.o.
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Księgarzy
Polska Izba Druku
Polska Izba Książki
Polskie Towarzystwo Wydawców Książek
Prószyński Media sp. z o.o.
PZWL Wydawnictwo Lekarskie sp. z o.o.
Sonia Draga sp. z o.o.
Stowarzyszenie Autorów i Wydawców Copyright Polska
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich
Stowarzyszenie Księgarzy Polskich
Stowarzyszenie Kulturalne „Góry Babel”
Stowarzyszenie Pisarzy Polskich
Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich
Stowarzyszenie Wydawców Katolickich
Świat Książki
Targi Książki sp. z o.o.
Targi w Krakowie Sp. z o.o.
Toruński Antykwariat Księgarski
Unia Literacka
Uniwersytet Warszawski- Wydział Dziennikarstwa Informacji i Bibliologii
Wolters Kluwer Polska SA
Wydawca
Wydawnictwo Akademickie Sedno sp. z o.o.
Wydawnictwo Naukowe PWN SA.