Kadry Ludzie Polskiej Książki (LPK) Rynek wydawniczy

LPK: Ewa Gruda

Redaktorka, recenzentka, krytyk literacki, dziennikarka, bibliotekarka. W latach 1998-2018 kierowniczka Muzeum Książki Dziecięcej Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy.


Ludzie Polskiej
Książki
(cykl pod redakcją Barbary Petrozolin-Skowrońskiej i patronatem PTWK)

EWA GRUDA

Redaktorka, recenzentka, krytyk literacki, dziennikarka, bibliotekarka. W latach 1998-2018 kierowniczka Muzeum Książki Dziecięcej Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy. Urodziła się w Milanówku. Studia: filologia polska i pedagogika na Uniwersytecie Warszawskim. Magister filologii polskiej. Praca magisterska 1978 pod kierunkiem prof. S. Fryciego Główne kierunki rozwoju współczesnej dramaturgii dla dzieci i młodzieży została opublikowana 1980 w formie skryptu dla studentów wyższych szkół lalkarskich przez POLUNIMA – Polski Ośrodek Międzynarodowej Unii Lalkarskiej. Praca, kariera zawodowa: główne kierunki jej zainteresowań obejmują literaturę dla dzieci i młodzieży, teatr lalkowy, bibliotekarstwo dziecięce oraz działalność krytyczno-literacką, recenzencką, dziennikarską i redaktorską. 1978-79 dziennikarka w Redakcji Prasowej Przedsiębiorstwa Reklamy i Wydawnictw Handlu Zagranicznego „Agpol”. 1980-1982 najpierw kierowniczka biblioteki dla dzieci i młodzieży, następnie instruktor bibliotekarstwa dziecięcego; w tym czasie współtworzyła nową edycję pisma „Teatr Lalek” oraz była recenzentką sztuk teatralnych dla młodego widza. 1983-85 redaktorka w Redakcji Harcerskiej Młodzieżowej Agencji Wydawniczej; 1985-1991 (podczas urlopów wychowawczych) współpracowała z Wydawnictwem Księży Marianów jako redaktorka i recenzentka książek o tematyce biblijnej oraz z „Gazetą Rodzinną” jako recenzentka nowości związanych tematycznie z profilem pisma. 1992-1998 recenzentka nowości wydawniczych w Dziale Instrukcyjno-Metodycznym Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy. W 1998 objęła funkcję kierownika Muzeum Książki Dziecięcej (MKD), placówki liczącej obecnie ponad 100 tys. woluminów prezentujących dorobek polskiej i światowej literatury dziecięcej oraz literatury naukowej z tego zakresu. Pod jej kierunkiem Muzeum, oprócz realizacji zadań statutowych, rozwinęło szeroką działalność promocyjną o różnorodnym charakterze, kierowaną zarówno do środowisk twórczych oraz naukowo-badawczych i edukacyjnych, jak i do młodych czytelników. Rozszerzyła kontakty i współpracę z zagranicznymi ośrodkami zajmującymi się książką dla dzieci: we współpracy z Instytutem Książki Dziecięcej w Sztokholmie zaprezentowała wystawę „Spójrz na dzieci” oraz zorganizowała towarzyszące jej polsko-szwedzkie seminarium, z Instytutem Duńskim – interaktywną wystawę duńskich książek dla dzieci. Sprawie pokoju, przyjaźni i tolerancji poświęcona była wystawa „Dzień dobry, kochany wrogu!”, przygotowana we współpracy z Internationale Jugendbibliothek oraz z Instytutem Goethego. Ilustracje we francuskiej książce dziecięcej przedstawiła wystawa „Proszę, narysuj mi noc”, zorganizowana wspólnie z Instytutem Francuskim. Regularnie, co dwa lata, dzięki jej współpracy z Instytutem Słowackim i Międzynarodowym Domem Sztuki dla Dziecka BIBIANA w Bratysławie, odbywają się w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy pokazy prac nagrodzonych i wyróżnionych w ramach Biennale Ilustracji Bratysława (BIB). Według jej scenariusza organizowane były w MKD liczne wystawy poświęcone twórczości wybitnych pisarzy i ilustratorów, polskich i obcych, oraz wystawy tematyczno-problemowe, a także przeglądy dorobku oficyn wydawniczych. Prezentowano na nich m.in. dorobek pisarski S. Jachowicza, J. Brzechwy, E. Szelburg-Zarembiny, K. Makuszyńskiego, M. Kownackiej, H.Ch. Andersena i dorobek edytorski wydawnictwa Nasza Księgarnia (we współpracy z wydawnictwem). 65. rocznicę śmierci J. Korczaka uczczono wystawą „Korczak i dzieci. Wspólnota życiem zapłacona”, zorganizowaną we współpracy z Teatrem Lalka, 75. rocznicę – ogólnopolskim konkursem literacko-plastycznym dla dzieci i młodzieży „Janusz Korczak – czarodziej naszej wyobraźni”, zorganizowanym w 2016 wspólnie z Polskim Stowarzyszeniem im. Janusza Korczaka. Polskiej ilustracji poświęcone były wystawy „Narysuję ci szczęśliwego motyla”, „Ilustratorzy dzieciom” (ta ostatnia wspólnie z Urzędem Dzielnicy Ursynów i Ursynoteką) oraz – przygotowana (współautorka scenariusza, z Krystyną Lipką-Sztarbałło) we współpracy z PTWK i Wydawnictwem Miejskim Posnania – wystawa „Polska szkoła ilustracji”, pokazana podczas XV Poznańskich Spotkań Targowych „Książka dla Dzieci, Młodzieży i Rodziców” w 2016.

Zorganizowana przez nią w 2011 wystawa jubileuszowa „35 maja i później… Bohdan Butenko pinxit” była dotąd prezentowana w wielu miastach Polski oraz za granicą (w Rzymie i Bratysławie). Jej kolejna wystawa związana z dorobkiem twórczym tego ilustratora, tym razem plenerowa, towarzyszyła w 2016 Festiwalowi Literatury dla Dzieci w Gdańsku, Warszawie, Wrocławiu i Krakowie. W 2010 z jej inicjatywy, we współpracy z Instytutem Polskim w Pradze, odbyła się w tym mieście prezentacja poplenerowej wystawy ilustracji Zdzisława Witwickiego (kuratorka: Grażyna Szpyra). Wystawa towarzyszyła Międzynarodowym Targom Svět Knihy, na których Polska była gościem honorowym.

Na międzynarodowy kongres „Kopciuszek jako tekst kultury”, zorganizowany w 2012 przez Bibliotekę Narodową w Rzymie oraz Uniwersytet La Sapienza z okazji 200. rocznicy pierwszego wydania Kinder- und Hausmärchen braci Grimmów, przygotowała wystawę będącą częścią narracyjną wielkiej ekspozycji „Mille e una Cenerentola”, prezentowanej w Bibliotece Narodowej w Rzymie.

W 2020/2021 była kuratorką edukacyjno-artystycznego projektu Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Reykjaviku, mającego na celu popularyzację polskiej ilustracji książkowej wśród Polonii islandzkiej (m.in. w szkołach i innych ośrodkach nauki języka polskiego jako ojczystego) oraz w środowiskach islandzkich zainteresowanych polską kulturą. W ramach projektu powstała m.in. redagowana przez nią publikacja Polska szkoła ilustracji oraz, według jej scenariusza, wystawa on-line „W świecie obrazów. Polska ilustracja dawniej i dziś”, prezentowana także w Polsce, na stronie www.koszykowa.pl. Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy objęła projekt honorowym patronatem.

Redagowane przez nią katalogi wystawowe stanowią – poza pełnieniem roli dokumentacyjnej – także liczący się przyczynek do prac badawczych nad historią literatury dla dzieci i związanej z nią sztuki ilustratorskiej oraz edytorskiej (np. wspomniana publikacja Polska szkoła ilustracji). W wielu z nich zamieszcza swoje artykuły powiązane tematycznie z wystawą (w katalogu wystawy grimmowskiej: Cenerentole polacche: l’arte dell’illustrazione per l’infanzia in Polonia). Jest także autorką katalogu poświęconego Muzeum Książki Dziecięcej, pokazującego historię, działalność oraz unikatowe zbiory placówki. Współpracuje z Polską Sekcją IBBY. Współautorka katalogów promujących polskich autorów – laureatów Medali IBBY oraz Almanachu Polskiej Sekcji IBBY Twórcy dzieciom. Przewodnicząca jury w plebiscycie PS IBBY „Książka Roku” (2004-2006 oraz 2021). W 2008 powołała do życia Konkurs Literatury Dziecięcej im. Haliny Skrobiszewskiej (przewodnicząca jury do roku 2018). Tytuły nagrodzone i wyróżnione w konkursie tworzą Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej (obecnie formuła konkursu i jego nazwa zostały zmienione). 2010-2020 jurorka w konkursie Najlepsza Książka Dziecięca „Przecinek i Kropka” (Empik) oraz 2013-2015 w konkursie „Dobre Strony” (Miasto Wrocław).

Jako kierowniczka Muzeum Książki Dziecięcej do stałych form promocji włączyła ekspozycje książek z zasobów archiwalnych MKD: podczas warszawskiej edycji Targów Książki Edukacyjnej oraz w ramach festiwali książki dziecięcej. Kontynuowała też i poszerzyła działalność wydawniczą placówki. Pod jej redakcją ukazywały się Bibliografia z zakresu historii i krytyki literatury dla dzieci i młodzieży, bibliotekarstwa i czytelnictwa dziecięcego autorstwa Alfreda Mieczkowskiego i Krystyny Kuć oraz kolejne tomy retrospektywnej, fundamentalnej dla tej dziedziny wiedzy, Bibliografii literatury dla dzieci i młodzieży. W 2013 zainicjowała, wraz z Iwoną Krynicką (wówczas red. nacz. Redakcji Książek Dziecięcych w MUZA S.A.), serię „Muzeum Książki Dziecięcej poleca”, w której ukazało się 15 poleconych przez nią wznowień książek dla dzieci, wydanych po raz pierwszy w latach 1947-1976, ilustrowanych przez twórców polskiej szkoły ilustracji. Kierując Muzeum Książki Dziecięcej, rozwijała jednocześnie działalność dwóch jego oddziałów: Izby Pamięci Marii Kownackiej i Biblioteki im. Haliny Rudnickiej.

Stałą częścią programu jej pracy są promocje nowych książek oraz warsztaty twórcze, które organizuje i prowadzi w bibliotekach w Polsce i za granicą. Prowadzi również zajęcia ze studentami wydziałów humanistycznych i artystycznych poświęcone historii i sztuce książki. Jest organizatorką spotkań polskich twórców, bibliotekarzy i literaturoznawców, także z zagranicznymi gośćmi, reprezentantami tych dziedzin. Uczestniczka konferencji poświęconych literaturze dla młodego czytelnika oraz ilustracji książkowej, a w latach 1998-2018 także działalności i zbiorom MKD.

Przykładowe tytuły referatów: Od świątyni księgi do happeningu – o Muzeum Książki Dziecięcej (druk w: Ocalone królestwo: Twórczość dla dzieci – perspektywy badawcze – problemy animacji. Warszawa 2009); Ze śmietnika na Księżyc, czyli wolność rzeczy na podstawie „Młynka do kawy” Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (druk w: O czym mówią rzeczy? Świat przedmiotów w literaturze dziecięcej i młodzieżowej. Warszawa 2019). Dialogi słów i obrazów w twórczości Bohdana Butenki (druk w: Synergia słów i obrazów. Badania ikonotekstu w Polsce. Gdańsk 2021).

Autorka recenzji, wywiadów, artykułów i esejów podejmujących problematykę historycznoliteracką i kulturalno-oświatową („Nowe Książki”, „Guliwer”, „Poezja i Dziecko”, „Forum Nauczycieli”, „Bibliotekarz”, „Wydawca”, „Wyspa”, „Poradnik Bibliotekarza” – tu członek kolegium redakcyjnego, redaktor prowadząca dodatku „Świat Książki Dziecięcej”). Współpracuje z wydawnictwami jako recenzentka, konsultantka i redaktorka. Opublikowała: Zuchowa zabawa w teatr (MAW, 1984), Płonie ognisko. Śpiewniczek harcerski (MAW, 1984). Przygotowała do druku (wybór, przedmowa i opracowanie redakcyjne) m.in. tomy poezji Mieczysławy Buczkówny Nasza góra Synaj i Czarny szron (Oficyna Literacka La Luna 2004); redaguje też prace naukowe z zakresu literatury dla dzieci i młodzieży oraz książki dla dzieci. Za granicą: redaktor prowadząca włoskiego wydania Kopciuszka – bajki obuwniczej z tomu KrUlewna Śnieżka Bohdana Butenki, pt. Ceneretarantola (Onyx Editrice 2013; promocja na 50. Międzynarodowych Targach Książki dla Dzieci w Bolonii).

Obecnie zajmuje się m.in. promocją i public relations w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy, gdzie prowadzi cykl wywiadów z twórcami „Książki nie tylko dla dzieci”. Jej gośćmi byli dotąd Joanna Papuzińska, Bohdan Butenko, Zofia Beszczyńska, Dorota Gellner, Anna Onichimowska, Rafał Kosik, Marcin Szczygielski i in. Wywiady są rejestrowane na kanale YouTube.

Odznaczenia: Zasłużony Działacz Kultury 1996; Brązowy Krzyż Zasługi 1997; Nagroda za upowszechnianie czytelnictwa Polskiej Sekcji IBBY 2012; Statuetka Pegazika w kategorii Przyjaciel Książki dla Dzieci Poznań 2014; Honorowa Odznaka PTWK 2017, Medal Pamiątkowy „Pro Masovia” 2018, Odznaka Honorowa Zasłużonego dla Warszawy 2019.

Stypendystka MKiDN 2018. W ramach stypendium przeprowadziła wywiad rzekę z Bohdanem Butenką (w przygotowaniu do druku).


A co Ewa Gruda sądzi o czytaniu książek? – wysłuchajmy!

(oprac. Hanna Lebecka z uzup., foto. Anna Babula)

One thought on “LPK: Ewa Gruda

Dodaj komentarz