– Spośród wszystkich nagród, jakie otrzymałam, tytuł Europejskiej Poetki Wolności nadany mi teraz i w tym mieście (Gdańsku), znaczy dla mnie więcej, niż umiem wypowiedzieć – powiedziała irlandzka autorka Sinéad Morrissey, która 31 sierpnia z rąk Prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz odebrała Nagrodę Literacką Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności 2020 za tom O równowadze w tłumaczeniu Magdy Heydel.
– Sinéad Morrisey nadaje wolności nowe imię, niespodziewane – imię równowagi – tak rozpoczęli laudację dla Europejskiej Poetki Wolności 2020 Olga Tokarczuk i Krzysztof Czyżewski, przedstawiciele jury Nagrody.
Obecna edycja Nagrody organizowana przez Miasto Gdańsk i Instytut Kultury Miejskiej była szóstą z kolei. Jury większością głosów zdecydowało, że Europejską Poetką Wolności 2020 została irlandzka autorka Sinéad Morrissey uhonorowana za tom O równowadze. Nagrodę stanowi statuetka oraz kwota 100.000 złotych. Nagrodę za przekład zwycięskiego tomu – statuetkę i kwotę 20 tys zł. – otrzymała Magda Heydel.
„wolność, tak jak równowaga, nie jest dana raz na zawsze”
– Człowiek Morrissey jest jak linoskoczek, który – by nie utracić równowagi – nie może stać na linie bez ruchu, dlatego nieustannie wychyla się to w jedną, to w drugą stronę (…). Obraz ten nabiera szczególnej wymowy w Gdańsku, mieście, które dochowując wierności swoim wolnościowym tradycjom, razem z poetami z całej Europy poszukuje nowych, współczesnych odczytań słowa „eleuteria”, „freedom” czy „свабода”, by przywołać też jego białoruskie brzmienie, z którym dzisiaj szczególnie mocno się solidaryzujemy. Jakże dobrze rozumiemy tutaj w Gdańsku sytuację, w której nie można stanąć bez ruchu po wywalczeniu wolności, że wolność, tak jak równowaga, nie jest dana raz na zawsze, że bezruch w formie moralnej apatii, społecznej obojętności czy myślowego lenistwa sprowadzi na nas nowe formy zniewolenia – czytali w laudacji Tokarczuk i Czyżewski.
– Kiedy pisałam O równowadze, świat nie był miejscem harmonijnym, a od czasu, kiedy ta książka ujrzała światło dzienne w 2017 roku, chyba jeszcze bardziej wypadł z torów. Wzrost znaczenia prawicowych, ksenofobicznych i populistycznych nacjonalizmów, skutkujący Brexitem oraz wyborem Donalda Trumpa na prezydenta USA, zaprzeczył moim najbardziej fundamentalnym przekonaniom. Porozumienie Wielkopiątkowe z 1998 roku, które przyniosło pokój Irlandii Północnej po trwającym trzy dekady konflikcie, opierało się na założeniu o niejednorodnej tożsamości i zakładało konieczność obustronnego zawieszenia nieufności. Irlandia Północna, głosił dokument, jest zarazem irlandzka i brytyjska, a geniusz tego celowo bezstronnego sformułowania polegał na tym, że zasadniczo nie trzeba było wybierać. Można było przynależeć i tu, i tu. Mając matkę Angielkę i ojca Irlandczyka, przez całe życie czułam, że przynależę i tu, i tu. A zarazem czułam się w zasadniczym sensie Europejką – usłyszeli zgromadzeni w przemowie Sinéad Morrisey.
„Tłumacze i tłumaczenia stanowią krwioobieg kultury”
– Przestrzeń przekładu to jest przestrzeń wolności – przestrzeń, w której wychodzimy z izolacji, w której tkwimy wsłuchani tylko w swój głos i w swoje własne przekonania. Likwidujemy poprzez przekład swoją prowincjonalność, niezależnie od tego czy przekładamy na polski czy na angielski, z małego czy wielkiego języka. Dokonujemy tego fundamentalnego wyjścia poza swoje malutkie podwórko – mówiła Magda Heydel, laureatka Nagrody dla Tłumacza za przekład tomu Sinéad Morrissey.
– Znakomity warsztat i ogromne doświadczenie w tłumaczeniu literatury angielskojęzycznej Magdaleny Heydel z pewnością dobrze przysłużyły się wspaniałemu przekładowi tomu „O równowadze”. Wydaje się jednak, że w grę wchodzi tutaj coś więcej. W tym wspólnym dziele dwóch kobiet wyczuwa się powinowactwo wyobraźni i pasji poznawczych, ludzkiej wrażliwości no to, co inne i poza-ludzkie. Jest wielką zasługą Magdaleny Heydel, że język tej poezji, głęboko zadomowiony w tradycji, ani na chwilę nie zamiera w historycznej sztuczności czy erudycyjnym nadmiarze, słowom nadając witalność jakby dopiero co rodziły się w języku – Jury doceniło w laudacji kunszt tłumaczki tomu „O równowadze”, Magdy Heydel.
Uroczystość wręczenia Nagrody Europejski Poeta Wolności 2020 odbyła się 31 sierpnia w Polskiej Filharmonii Bałtyckiej im. F. Chopina. Organizatorami wydarzenia było Miasto Gdańsk i Instytut Kultury Miejskiej. Relacja dostępna jest na Facebooku.
Po gali goście usłyszeli koncertowe wykonanie opery „ahat-ilī – siostra bogów” Aleksandra Nowaka do libretta Olgi Tokarczuk z AUKSO Orkiestrą Kameralną Miasta Tychy pod dyrekcją Marka Mosia, które organizowało Muzeum Gdańska i Polska Filharmonia Bałtycka im. F. Chopina.
Jury tegorocznej edycji Nagrody Europejski Poeta Wolności pracowało w składzie: Krzysztof Czyżewski (przewodniczący), Paweł Huelle, Andrzej Jagodziński (sekretarz), Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska i Olga Tokarczuk.
Sinéad Morrissey (1972) to jedna z najważniejszych dziś postaci sceny poetyckiej Irlandii, laureatka wielu krajowych i zagranicznych nagród (m.in. Nagrody im. T. S. Eliota oraz nagrody Forward Prize for Poetry – właśnie za tom O równowadze). Jest absolwentką Trinity College w Dublinie, mieszkała przez pewien czas w Japonii i w Nowej Zelandii, a obecnie jest profesorką kreatywnego pisania na Uniwersytecie Newcastle. W Polsce do tej pory jej wiersze znane były z antologii Sześć poetek irlandzkich, wydanej w 2012 roku w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza.
Magda Heydel (1969) jest tłumaczką literatur języka angielskiego. Pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie kieruje Centrum Badań Przekładoznawczych oraz przekładoznawczymi studiami magisterskimi na Wydziale Polonistyki. Ma w swoim dorobku tłumaczenia dzieł m.in. Josepha Conrada (Nagroda „Literatury na Świecie” 2011 za przekład Jądra ciemności), Virginii Woolf czy Seamusa Heaneya. W 2018 roku tom angielskiej poetki Alice Oswald Zapadać w jawę w jej tłumaczeniu był nominowany do Nagrody Europejski Poeta Wolności.
Dotychczasowymi laureatami i laureatkami Nagrody Literackiej Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności byli Uadzimir Arłou (Białoruś) tłumaczony przez Adama Pomorskiego, Durs Grünbein (Niemcy) w przekładzie Andrzeja Kopackiego, Dorta Jagić (Chorwacja) tłumaczona przez Małgorzatę Wierzbicką, Ana Blandiana (Rumunia) w przekładzie Joanny Kornaś-Warwas oraz Linda Vilhjálmsdóttir (Islandia) tłumaczona przez Jacka Godka.
(źródło Europejski Poeta Wolności, zdjęcie- Facebook)
Dział, w którym zamieszczane są drobne informacje z rynku wydawniczo-księgarsko-poligraficznego.