Anna Czerwińska

W ostatni dzień stycznia tego roku odeszła od nas wybitna himalaistka Anna Czerwińska, wyjątkowa postać na rynku wydawniczym. Autorka kilkunastu książek górskich, które pisała z dużą dozą otwartości i wyobraźni, przybliżyła polskiemu czytelnikowi w bardzo atrakcyjny sposób świat alpinistyczny. Początkowo pisała książki będące niejako opisem poszczególnych wypraw, by nieco później pokusić się o przedstawienie w serii pięciu książek z cyklu “GórFanka” całej, jakże bogatej kariery alpinistki i himalaistki. Jej książki cieszyły się dużym powodzeniem, osiągając kilkudziesięciotysięczne nakłady, a niektóre wciąż można znaleźć na księgarskich półkach.

Górska droga
Swoją wielką karierę zaczynała u boku starszej koleżanki, Wandy Rutkiewicz, w 1975 roku, gdy po raz pierwszy wyjechała na dużą wyprawę na Gasherbrum III i II. Już wtedy z Krystyną Palmowską stworzyły wyjątkowo mocny zespół wspinaczkowy, który potem aż do 1990 roku będzie odnosił spektakularne sukcesy, najpierw w Tatrach, potem w Alpach, a następnie w Karakorum i Himalajach. Do nich zalicza się pierwsze kobiece wejście na Rakaposhi (7788 m), pierwsze wejście w kobiecym zespole na Nanga Parbat (8126 m), czy wejście na przedwierzchołek Broad Peak (8028 m). W latach 1995-2000 Anna Czerwińska jako pierwsza Polka ukończyła program Korona Ziemi (wejścia na najwyższe szczyty poszczególnych kontynentów). Na szczycie Mt. Everestu stanęła w wieku 51 lat, jako najstarsza wówczas kobieta, a na szczytach Lhotse i Makalu jako pierwsza Polka. Potem jeszcze przez kilkanaście lat kontynuowała karierę alpinistyczną. W sumie zdobyła sześć szczytów ośmiotysięcznych, a na dwa inne (też ośmiotysięczne) weszła na przedwierzchołki. Jej wyjątkowym osiągnięciem jest też samodzielne przejście Głównej Grani Tatr w 1991 roku, też jako pierwsza Polka. Wyprawa ta, o iście himalajskim wymiarze, trwała cały tydzień. Za całokształt swoich osiągnięć otrzymała prestiżową nagrodę Super Kolosa.

Literackie dokonania
Anna Czerwińska swoją literacką karierę rozpoczęła w 1980 roku książką Dwa razy Matterhorn, gdzie wraz z Krystyną Palmowską opisała boje toczone o wejście na ten szczyt trudną północną ścianą, raz latem, a raz zimą. Za największe osiągnięcie literackie uznaje się jej książkę Groza wokół K2, w której opisała dramatyczny sezon pod tą górą w 1986 roku. Ważną rolę w jej dorobku literackim odegrały też bogato ilustrowane książki z serii “GórFanka”, które przedstawiały w sposób uporządkowany jej drogę górską. Pierwszy tomik dotyczył Tatr i Alp, a następne: największych sukcesów himalajskich, okresu sportowych wejść w Karakorum, powrotu w Karakorum po 19 latach przerwy, i na koniec nieopisanych wcześniej przygód wspinaczkowych w Himalajach.

Wyjątkowość postaci
Anna Czerwińska jak rzadko która kobieta poświęciła całe swe życie górom, w których na różnego rodzaju wyprawach spędziła ponad 50 lat. Miłość do gór wyrażała w kilku filmach, jakie powstały z jej udziałem (autorstwa Darka Załuskiego). Tę fascynację potrafiła wspaniale przekazać podczas spotkań na żywo, będąc często głównym gościem festiwali i innego rodzaju imprez, także targów książki. Na jej książkach wychowało się niejedno pokolenie miłośników gór, które dziś podążają jej szlakiem. Jej książki na stałe weszły do kanonu literatury górskiej.

(Roman Gołędowski)