Od 2009 roku Polska uczestniczy w konkursie o Nagrodę Literacką Unii Europejskiej – European Union Prize for Literature (EUPL). Krajowym organizatorem konkursu jest Polska Izba Książki. W konkursie bierze udział 13 lub14 krajów spośród 41 łącznie uczestniczących, co oznacza, że każdy z krajów startuje co trzy lata. Do tej pory laureatami z Polski zostali: Jacek Dukaj (2009), Piotr Paziński (2012), Magdalena Parys (2015) i Marta Dzido (2019).
W tym roku kapituła Konkursu EUPL zmieniła regulamin konkursu tak, aby zwiększyć jego potencjał promocyjny. Krajowi organizatorzy dokonują wyboru jednej książki nominowanej do europejskiego finału konkursu. Z listy tych 13 nominowanych autorów zostanie wyłonionych sześciu laureatów, w tym jeden główny. Wyboru dokona siedmioosobowe Jury EUPL i ogłosi swoją decyzję w czasie Targów Książki w Lipsku.
Polskie Jury w składzie: Agnieszka Budnik- literaturoznawczyni, krytyczka literacka (Uniwersytet A. Mickiewicza), Sonia Draga – prezes PIK, Krzysztof Grudziński- członek Rady PIK, prof. Ryszard Koziołek – literaturoznawca, historyk literatury (Uniwersytet Śląski)- przewodniczący Jury, Małgorzata Skowrońska – członek Rady PIK, Justyna Sobolewska – krytyczka literacka wybrało w dniu 2 lutego zwycięzcę eliminacji krajowych EUPL 2023.
Wyboru zwycięskiego tytułu Jury dokonało spośród 5 książek, które dostały się do krajowego finału. Oto one:
- Łukasz Barys Jeśli przecięto cię na pół, Wydawnictwo Cyranka
- Sabina Jakubowska Akuszerki, Grupa Wydawnicza Relacja
- Maria Karpińska Ucichło, Grupa Wydawnicza Foksa
- Marta Kozłowska Berdyczów, Wydawnictwo Ha!art
- Piotr Siemion Bella, ciao, Wydawnictwo Filtry
Zwycięskim tytułem z Polski, kandydatem do Nagrody EUPL 2023 została książka Sabiny Jakubowskiej Akuszerki, Grupa Wydawnicza Relacja
Uzasadnienie Jury wyboru nominowanej książki:
Wzruszenie, ciekawość, oszołomienie, współczucie, przemiana świadomości zamiast spodziewanych: przestrachu, wstrętu, niezrozumienia, obcości, odrzucenia. Oto, co robią z czytelnikiem Akuszerki Sabiny Jakubowskiej. Lektura tej książki zapiera dech, jak wtedy, gdy doznajemy nagłego olśnienia, stając wobec rzeczywistości, której istnienia byliśmy świadomi, ale którą dopiero sztuka zdołała uczynić widzialną i pojmowalną.
Akuszerki opowiadają o najbardziej fundamentalnym wydarzeniu ludzkiego życia; powszechnym wśród wielu istot żywych, koniecznym dla ludzkiego istnienia, za którym stoi jednak z gruntu kobiece doświadczenie. To powieść o trwających nieprzerwanie narodzinach człowieka. I o kobietach, które przez wieki towarzyszyły rodzącym kobietom w trudnym, ryzykownym i bolesnym dawaniu ludziom życia.
Akuszerki mają epicki rozmach, setki bohaterów, zmienny styl i narrację, która na różne sposoby próbuje dobrać się do odmiennych światów historycznych i społecznych bohaterów powieści. Wciąga czytelnika encyklopedyczne bogactwo wiedzy o sztuce położniczej sprzed ponad stu lat, ale przede wszystkim fascynujące, złożone, doskonale skonstruowane postacie tytułowych bohaterek. Wędrujemy z nimi ponad pół wieku przez wielokulturową Galicję XIX i pierwszej połowy XX w. Odwiedzamy chałupy, domy, dwory szlacheckie, drogi, łąki i lasy w czasach, gdy ludzie rodzili się wszędzie, a najrzadziej w szpitalu. Jakubowska przeprowadza czytelnika przez klasy, płcie, kultury, religie, rasy i wyznania, które wszystkie zaczynają się w brzemiennym ciele kobiety.
Doskonale udokumentowana źródłowo powieść nadaje postaciom, zdarzeniom i mikroświatom bohaterów wizualną autentyczność i psychologiczną wiarygodność. Szlachetne sztuczki literatury wikłają nas emocjonalnie w przeżycia bohaterów i czynią z nas współtowarzyszy autorki w osobistej podróży do świata jej przodkiń, na czele z prababką, legendarną akuszerką, której dziennik stał się inspiracją dla mądrej i pięknej fikcji. Autorka spłaca dług swoich pisarskich narodzin, a my naszym zaczytaniem wyrażamy wdzięczność tysiącom bezimiennych kobiet, które swoją wiedzą, doświadczeniem i mądrością przez wieki pomagały ludzkości przychodzić na świat.
Prof. dr hab. Ryszard Koziołek – przewodniczący Jury
Nominowane książki do nagrody EUPL 2023 ogłoszone zostały 7. marca podczas Targów Książki w Bolonii i są dostępne na stronie EUPL, https://www.euprizeliterature.eu/nominees-2023
Laureat nagrody EUPL otrzymuje 20.000 EUR, z czego 10 000 EUR musi przeznaczyć na promocję i tłumaczenia. Wyróżnieni otrzymują 10 000 EUR (w tym 5 000 na promocję i tłumaczenia).
Nagroda umożliwiła autorom dodatkową promocję oraz sfinansowanie tłumaczeń zwycięskich powieści. I tak nagrodzona książka Jacka Dukaja Lód przetłumaczona została na 9 języków. Książka Piotra Pazińskiego Pensjonat na 14, Magdaleny Parys Magik na 11 a Marty Dzido Frajda na 5 języków obcych.
(info PIK)
Dział, w którym zamieszczane są drobne informacje z rynku wydawniczo-księgarsko-poligraficznego.