Pożegnaliśmy Halinę Geber (1928-2019)

4 lutego 2019 roku pożegnaliśmy w Kaplicy Halpertów na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim zasłużoną dla literatury polskiej naszą Koleżankę – Halinę Geber (ur. 27 V 1928 r w Warszawie, zm. 30 I 2019, tamże). Jej urna złożona została w grobie rodzinnym.
Gerberowie przybyli w XIX wieku do Warszawy z Alzacji z założyli tu, i prowadziła przez kilkadziesiąt lat pierwszą w Warszawie automatyczną pralnię oraz farbiarnię, a także angażowali się w życie społeczne i polityczne po stronie niepodległościowej.

Halina Geber była polonistką, uczennicą profesora Juliana Krzyżanowskiego pod którego kierunkiem napisała pracę magisterską pt. ,,Źródła historyczne Króla Ducha Juliusza Słowackiego” (1952). W latach 1950-1962 była redaktorem, następnie kierowniczką redakcji w Spółdzielni Wydawniczej “Czytelnik”. Kierowała m.in. pracą zespołową przy Wydaniu Jubileuszowym Dzieł Adama Mickiewicza (t.1-16, 1955). Prowadziła też wydania zbiorowe: Dzieł Stefana Żeromskiego, pod red. prof. Stanisława Pigonia (dokończyć edycji nie pozwoliła cenzura), Dzieł wybranych Wacława Berenta (t.1-6 1956-58), inicjowała wydanie prozaików XIX w. (Wiktor Gomulicki, Klemens Junosza) i pisarzy międzywojennych (seria “Biblioteka XX-lecia”), opracowała tom Poezji wybranych Teofila Lenartowicza pod red. Pawła Hertza (1957), antologię Poetki Młodej Polski pod red. Jana Zygmunta Jakubowskiego (1963), antologię Juliana Tuwima Czary i czarty polskie (1963), Listy do Marysieńki Jana Sobieskiego (w oprac. Leszka Kukulskiego, 1962), antologię tekstów zebranych przez polski PEN Club Pisarze świata Mickiewiczowi pod red. Jana Parandowskiego (1962); dokonała wyboru poezji polskiej od Reja do Różewicza dla popularnej serii międzywydawniczej “Biblioteka Powszechna” (Wiersze polskie, 1963).

W 1962 podjęła pracę w Państwowym Wydawnictwie Naukowym, początkowo w Redakcji Historii, następnie w Redakcji Literatury Działu Encyklopedii PWN. Tu – wraz z zespołem – stworzyła pierwszą encyklopedią literatury polskiej – od jej początków do współczesności pt. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny (t. 1-2, 1984-85). Przewodniczącym Komitetu Redakcyjnego został prof. Julian Krzyżanowski, następnie prof. Czesław Hernas. Od powstania projektu (koniec lat 60.) do ukazania się dzieła Halina Geber kierowała pracami zespołu redakcyjnego, współpracującego z ok. 300 naukowcami z uczelni krajowych i zagranicznych, a także pisząc teksty haseł i artykułów. Przewodnik…, który ukazał się po pokonaniu licznych przeszkód natury politycznej, należał do największych sukcesów edytorskich tamtego czasu.

W latach 1983-86 Halina Geber kierowała pracami Redakcji Literatury Encyklopedii PWN następnie (do 1988) była jednym z zastępców Redaktora Naczelnego Encyklopedii i Słowników PWN. Po przejściu na emeryturę prowadziła nadal działalność edytorską, była m.in. członkiem Komitetu Redakcyjnego publikacji Ewangelicy warszawscy w walce o niepodległość Polski 1939-45. Wspomnienia i relacje (Warszawa 1997, wyd. nakładem Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie). Do ważnych jej osiągnięć edytorskich należało opracowanie (na podstawie rękopisów Biblioteki Polskiej w Paryżu) – tekstów i komentarza do Listów z Syberii Adolfa Januszkiewicza – powstańca listopadowego i przyjaciela Mickiewicza (Warszawa 2003, Czytelnik; wydanie opatrzył przedmową Janusz Odrowąż-Pieniążek;). Przygotowała także jako kolejny tom Listy ze stepów kirgiskich i dziennik podróży Adolfa Januszkiewicza, także z przedmową Janusza Odrowąż-Pieniążka, wydane jako 28 tom “Biblioteki Zesłańca” przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 2013.

W ostatnich latach życia pasjonowała ją szczególnie historia rodzinna i drzewo genealogiczne Geberów. Ważne dla niej były też kontakty z białoruską rodziną Januszkiewiczów i osobami z którymi łączyła ją postać Adolfa z III części Dziadów. (B.P.-S.).