W noc z czwartku na piątek (21.01.2021) zmarł słynny Papcio Chmiel, czyli Henryk Jerzy Chmielewski, rysownik i autor znanej serii komiksów o przygodach Tytusa, Romka i A’Tomka, Powstaniec Warszawski. Miał 97 lat, Informację o jego śmierci zamieściło na Twitterze Muzeum Powstania Warszawskiego oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Papcio Chmiel (niegdyś zwany także Dziadziem Chmielem) urodził się 7 czerwca 1923 r. w Warszawie. W latach 1930-36 uczęszczał do Publicznej Szkoły Powszechnej nr 3. W 1936 rozpoczął naukę w prywatnym męskim Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego Towarzystwa Przyjaciół Polskich Szkół Średnich. Był członkiem 70. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej. Po wybuchu wojny został żołnierzem Armii Krajowej, w jego domu odbywały się tajne spotkania podziemia. Uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie został artylerzystą w Wojsku Polskim. Karierę graficzną rozpoczął w wojsku, od opieki nad gazetką. Po przejściu do cywila w sierpniu 1947 pracował jako rysownik, początkowo w „Świecie Przygód”, następnie w „Świecie Młodych”. W latach 1950-56 studiował na Akademii Sztuk Plastycznych w Warszawie na Wydziale Grafiki. Karierę rysownika komiksów Chmielewski rozpoczął, rysując dla „Świata Przygód”, kontynuację losów Sierżanta Kinga z królewskiej konnicy (rok 1947), a potem w „Świecie Młodych” humoreski takie jak „Półrocze bumelanta” (rok 1951) czy „Witek Sprytek” (lata 1955-56). W roku 1956 wpadł na pomysł komiksu o Romku, A’Tomku i małpie wysłanej w kosmos – czyli Tytusie. Historia ta nie znalazła uznania w redakcji „Świata Młodych”. Wydrukowano ją dopiero rok później, kiedy Rosjanie wystrzelili pierwszy sputnik. Od tamtego czasu aż do lat 80. przygody trójki bohaterów systematycznie ukazywały się na łamach „Świata Młodych”. Popularność komiksu przerosła oczekiwanie autora. Czytelnicy stale domagali się informacji o Tytusie. W styczniu 1971 roku, w numerze 2000 „Świata Młodych”, cała gazeta została zredagowana przez Tytusa de ZOO. W roku 1973, w związku z 25-leciem „Świata Młodych”, Papcio przedstawił charakterystykę Tytusa: waga średniośmieszna, wzrost 90 cm albo 130 (w zależności o tego, czy stał na nogach, czy na rękach).
Od drugiej połowy lat 60., kiedy Tytus, Romek i A’Tomek pojawili się w książkach, przygody publikowane w piśmie coraz częściej stawały się fragmentami nowych albumów. Pierwsza z serii książeczek została wypuszczona na rynek przez Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty” w 1966 r. Nosiła tytuł Tytus zostaje harcerzem. Od razu zdobyła olbrzymią popularność, sprzedając się w łącznym nakładzie 660 egzemplarzy. Podobnie było z następnymi tomami. Na podstawie komiksów powstał pełnometrażowy film animowany „Tytus, Romek i A’Tomek wśród złodziei marzeń”. W 2000 roku ukazał kolejny tom przygód bohaterów Chmielewskiego, których autor umieścił w Powstaniu Warszawskim. Od 50 lat, czyli od czasu powstania Tytusa, chodził za mną ten temat (…) Ale jak pokazać Tytusa z jego małpimi dowcipami na tle tragicznych wydarzeń martyrologicznych, niepewności życia w każdej sekundzie, ginących kolegów, łez matek, walących się domów i niemieckich mordów? To, co narysowałem, nie może oczywiście służyć jako dokument historyczny, lecz mimo że jest fantazją, opiera się na prawdziwych wydarzeniach powstańczych – mówił Papcio Chmiel po ukazaniu się komiksu.
W tym samym roku Chmielewski namalował w Muzeum Powstania Warszawskiego mural przedstawiający Tytusa, Romka i A’Tomka jako uczestników Powstania – pracują w harcerskiej poczcie polowe. Tytus jest listonoszem, na obrazie Papcia Chmiela z radością depcze hitlerowską flagę. Ten mural to dla mnie osobista zemsta na Niemcach, mogłem się ucieszyć, że Tytus depcze flagę hitlerowską, tym bardziej, że niestety należę do pokolenia, które ma okupację wciąż przed oczami – mówił dziennikarzom Henryk Chmielewski.
Pomimo zapowiadanego w 2009 r. roku zakończenia pracy twórczej (po 52 latach), Chmielewski narysował w 2010 roku kolejny album. Nowy komiks zawierał 36 całkowicie premierowych plansz, w których trójka bohaterów uczestniczy w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku.
Do maja 2010 ukazało się 31 części serii komiksów Tytus, Romek i A’Tomek oraz książka W odwiedziny do rodziny. Papcio Chmiel napisał też autobiografię Urodziłem się w Barbakanie (1999) oraz będącą jakby drugim tomem tej biografii, książkę Tytus zlustrowany (2007). Trzecia część autobiografii to Tarabanie w Barbakanie (rozszerzona wersja pierwszego tomu Urodziłem się w Barbakanie) – wydana pod koniec 2013 roku. Jest również autorem ilustracji do książki Barbary Tylickiej Generał Ciupinek. W styczniu 2005 premierę miała gra komputerowa Tytus, Romek i A’Tomek – Armia zbuntowanych robotów. W 2009 Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczki pocztowe z Tytusem, Romkiem i A’Tomkiem. W maju 2011 została wydana książka autorstwa Papcia Chmiela pt. Witek sprytek i inne opowieści. W czerwcu 2015 roku wydawnictwo Egmont wydało grę planszową Tytus, Romek i A’Tomek, a w maju 2015 roku, wyd. Prószyński i spółka – komiks Elemelementarz.
Prace Papcia Chmiela pojawiają się na aukcjach. Aukcja komisów zorganizowana przez Unicum w 2015 roku zapisała się w annałach tego domu aukcyjnego. Okładkę komiksu Tytus, Romek i A’Tomek, księga XX – Druga wyprawa na Wyspy Nonsensu z 1992 r. wylicytowano za 75 tys. zł., co wówczas było rekordem w historii polskiego komiksu.
Był Kawalerem Orderu Uśmiechu. W 2007 roku został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, w 2010 roku Polskie Towarzystwo Wydawców Książek uhonorowało go pamiątkowym medalem „Za zasługi”, w 2009 roku podczas uroczystości z okazji 65. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej. W 2019 roku prezydent Andrzej Duda nadał mu Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości.
(info wg PAP, wikipedia, fot. ap)
Dział, w którym zamieszczane są drobne informacje z rynku wydawniczo-księgarsko-poligraficznego.