LPK: Bohdan Butenko (1931-2019)

Ludzie Polskiej
Książki
(cykl pod redakcją Barbary Petrozolin-Skowrońskiej i patronatem PTWK)

Bohdan BUTENKO

Artysta grafik; ur. 8 II 1931 Bydgoszcz.

Studia: ASP w Warszawie 1949-55, specjalizacja – ilustracja i układ graficzny książki, dyplom w pracowni Jana Marcina Szancera.

Praca, kariera artystyczna: rozpoczął ją 1955 jako redaktor artystyczny w wydawnictwie Nasza Księgarnia, specjalizującym się w publikowaniu literatury dla dzieci i młodzieży; tu wydane zostały pierwsze książki w opracowaniu i z ilustracjami B.B., m.in. E. Kastnera; 35 Maja (1956) i Emil i detektywi ( 1957; liczne wznowienia obu książek, ponowne edycje Świata Książki 1997); B.B. stworzył oryginalny styl książki gł. dla dzieci i młodzieży dążąc do integracji obrazu i słowa; w projektowanych przez niego książkach ważną rolę odgrywa ich architektura – konsekwentna, całościowa koncepcja plastyczna oraz dowcipny rysunek o syntetycznej kresce, łączony z innymi elementami graficznymi (fotografia, collage, dynamiczna typografia); ilustrował i opracował graficznie ponad 200 książek, w tym własne typu komiksowego ( cykle z rysunkowymi bohaterami Gapiszonem i Kwapiszonem); do najsłynniejszych książek opracowanych przez B.B. należą (uważane za „kultowe”): Dong co ma świecący nos i inne wierszyki pana Leara Edwarda (1965, Nasza Księgarnia; wznowienie 1999, Drzewo Babel) i Cyryl gdzie jesteś? W. Woroszylskiego (1963, Nasza Księgarnia; liczne wydania); obok książki literackiej interesuje go książka edukacyjna i informacyjna, także dla dorosłych (Encyklopedia Warszawy – Książka Roku 1994, Pisarze świata. Słownik encyklopedyczny 1995 i 1998 ); współpracował z ponad 30. wydawnictwami polskimi i zagranicznymi: z Krajową Agencją Wydawniczą (był naczelnym grafikiem zajmującym się literaturą dziecięcą i młodzieżową), Iskrami, Wydawnictwem Szkolnym i Pedagogicznym, Wydawnictwem Literackim, katowickim Wydawnictwem Maria Lorek, łódzkim Wydawnictwem Literatura, PWN, Oficyną Wydawniczą Rytm , Agencją Edytorską Ezop, wydawnictwem Egmont Polska oraz Bertelsmann Publishing, Mlade Leta – Bratysława, Mora Ferenc Kiado – Budapeszt, Mouton – Paryż, Oxford University Press, Stemmer Hause – Baltimore i in.; współpracownik czasopism, twórca filmów animowanych, scenografii teatralnej, telewizyjnej i filmowej, plakatów i pocztówek.

Wystawy: indywidualne – Paryż 1964, 1966, 1992, Bratysława 1966, Budapeszt 1967,1994, Tokio 1979, Sztokholm 1989, Berlin (Zachodni) 1989, Kopenhaga 1990, Praga 1991, Baltimore 1993, Warszawa 1999, Śląsk – Oświęcim 2000, Suwałki 2001, Sopot 2003, Poznań 2004 i in.; udział w licznych wystawach zbiorowych i międzynarodowych targach książki, m.in. Biennale Ilustracji Bratysława, IBA Lipsk, Międzynarodowych Targach Książki Dziecięcej Bolonia.

Nagrody i odznaczenia: IBA Lipsk – E. Lear Dong co ma świecący nos (1965),L. Górski Krople na start ( 1971) i J. Brzechwa Pali się! (1977), Międzynarodowa Wystawa Książek, Moskwa – W. Zonn i E. Milewska Ziemia (1970), Premio Europeo di Letteratura Giovanile, Padwa – J. Duche Całe życie Marianny czyli historia Francji (1976), nagroda IMGE w Stambule za ilustracje książek o Hodży Nasreddinie; nominowany do Astrid Lindgren Memorial Award 2003 (jako jedyny ilustrator z Polski); na Konkursach PTWK na Najpiękniejsze Książki Roku nagrody otrzymały: W. Woroszylski Cyryl gdzie jesteś? (1963, liczne wydania), W.Zonn i E. Milewska Astronomia (1967), W. Woroszylski Czterdzieści szczygłów (1970), W. Żytomirski i L. Szewrin Geometria dla najmłodszych (1988), encyklopedia Ossolineum dla młodzieży O książce (1990); wyróżnione zostały m.in.: W. Zonn i E. Milewska Niebo i kalendarz, własna książka Pierwszy! Drugi! Trzeci! i Mała encyklopedia powszechna PWN . B.B. otrzymał medale: Komisji Edukacji Narodowej i „ Dla twórców i przyjaciół książki dla dzieci” oraz Nagrodę Premiera za twórczość artystyczną (1974) a także nagrody za twórczość artystyczną nie związaną z książką (m.in. za nowatorski projekt magazynu dla dzieci, plakat, twórczość w dziedzinie filmu animowanego).

• 

• 

Organizacje, fundacje: czł. Związku Polskich Artystów Plastyków 1955-82, International Board on Books for Young People (IBBY) 1971-, Prezes Fundacji Świat Dziecka 1990- (Fundacja przyznaje doroczne nagrody w dziedzinie twórczości dla dzieci: Małego i Dużego Donga)

(Barbara Petrozolin-Skowrońska)

Publikowane w ramach cyklu LUDZIE POLSKIEJ KSIĄŻKI, „Wydawca”, 5/ 2000; zaktualizowane maj 2004.

………………………………………

• [o twórczości w: Seichi Horiuchi 110 illustrators in the children book world Fukuinkan Shoten, Tokyo 1984, F. Rottensteiner, The Fantasy Book Thames and Hudson, London, 1978,V.Christen Sieh mal einer Guck! Stalling Verlag, Oldenburg und Hamburg 1977,
• Almanach zur Polnischen Kinderkultur Katolische Akademie, Hamburg 1996
• „Nowe Książki” 1980 nr 24