Z dniem 1 stycznia 2023 roku dzieła twórców, którzy zmarli w 1952 roku przechodzą do domeny publicznej. Chroniące je przez 70 lat od śmierci autora prawo autorskie przestało obowiązywać i obecnie można je swobodnie wykorzystywać w dowolnym celu (również komercyjnie). Inaczej wygląda to na Białorusi, w Boliwii , Kanadzie , Nowej Zelandii , Egipcie i Urugwaju (ochrona praw autorskich wynosi tam 50 lat). W Kolumbii i Gwinei równikowej – 80 lat. W Hiszpanii okres 70 lat obowiązuję od roku podpisania stosownej w tym zakresie ustawy (1987 r.; prawa na dzieło twórców, którzy zmarli w tym roku i wcześniej wygasają po 80 latach).
Czyje dzieła zasilą wiec domeną publiczną? Są to m.in. Knut Hamsun (norweski pisarz, laureat Nagrody Nobla w 1920 r., skazany później za nazistowskie sympatie), Ferenc Molnár (węgierski autor znanej w Polsce powieści dla młodzieży Chłopcy z Placu Broni), Władysław Strzemiński (polski malarz, teoretyk sztuki, publicysta), Aleksandra Kołłontaj (rosyjska rewolucjonistka, pisząca o nowych modelach kobiecości i macierzyństwa, pierwsza w świecie kobieta pełniąca funkcję ministra i ambasadora), Paul Éluard (francuski poety dadaistyczny i surrealistyczny znany z liryki miłosnej), Benedykt Hertz (polski dziennikarz i pisarz, autor antologii polskich baśni), Perec Markisz (rosyjski i żydowski pisarz, poeta i dramaturg), Elizabeth MacKintosh (szkocka autorka powieści detektywistycznych i historycznych, tworząca m.in. pod pseudonimem Josephine Tey) oraz Feliks Gwiżdż (polski legionista, powstaniec warszawski, działacz podhalański, poeta i tłumacz, autor m.in. piosenki “Przybyli ułani pod okienko”).
Głód Knuta Hamsuna od dziś dostępny za darmo na Wolnych Lekturach
Biblioteka Wolne Lektury co roku świętuje Dzień Domeny Publicznej publikacją książki autora, który właśnie do niej przeszedł. Rok 2023 możemy zatem rozpocząć od lektury Głodu (1890) Knuta Hamsuna w przekładzie Franciszka Mirandoli.
Głód to przełomowe dzieło w dorobku tego norweskiego pisarza. Autor stworzył poruszające studium głodu i wyobcowania w wielkim mieście. Bohater utworu, początkujący pisarz, przemierza ulice, place i przedmieścia dziewiętnastowiecznej Christianii (dziś Oslo), stolicy Norwegii, dręczony wyniszczającym ciało i umysł głodem, desperacko próbuje związać koniec z końcem. Opublikowany w roku 1890 Głód uważa się za arcydzieło zapowiadające modernistyczną literaturę psychologiczną XX wieku.
Norweski pisarz otrzymał nagrodę Nobla w 1920 roku za Błogosławieństwo ziemi, jednak trwałe miejsce w pamięci czytelników zajmuje właśnie ta wczesna, eksperymentalna powieść. W książce, którą zresztą wzbraniał się nazwać powieścią, Hamsun zerwał ze sposobem opowiadania typowym dla powieści klasycznego realizmu. Przemierzając z bohaterem ulice, place i przedmieścia dziewiętnastowiecznej Christianii, stolicy Norwegii, niemal nie mamy dostępu do obiektywnego obrazu rzeczywistości, ponieważ przez cały czas pozostajemy w obrębie świadomości pierwszoosobowego narratora. Jego relacja, zmieniająca się czasem w monolog wewnętrzny przypominający strumień świadomości, jest jedynym dostępnym ,,obiektywem”, przez który obserwujemy świat.
Bohater-narrator – anonimowy, początkujący literat, skłonny do fantazjowania, porywczych emocji, dumny i życiowo niezaradny zarazem – wciąga czytelnika w swoje neurotyczne gry z rzeczywistością, w heroiczną szarpaninę mającą na celu wyrwanie się czyhającej nań nędzy, a niekiedy w swój obłęd.
Książka została przygotowana do publikacji przez redaktorów Wolnych Lektur: Wojciecha Kotwicę, Paulinę Choromańską, Aleksandrę Sekułę.
(ap)
Dział, w którym zamieszczane są drobne informacje z rynku wydawniczo-księgarsko-poligraficznego.