Najnowsza wystawa w Bibliotece Narodowej powstała z okazji dwusetnej rocznicy wydania drugiego tomu „Poezyj” Adama Mickiewicza, zawierającego II i IV część „Dziadów”. Ekspozycja skupia się wokół tytułowego „upiora”, którego wieszcz czyni centralną osobą dramatu, a także swoim alter ego.
W Bibliotece zgromadzone zostały unikatowe, rzadko pokazywane eksponaty, jak chociażby pierwsze wydania „Dziadów” oraz „Poezyj” Mickiewicza, a także autentyczne dokumenty związane z samym wieszczem. Zgromadzone zostały również staropolskie rozprawy o upiorach oraz romantyczna literatura o wampirach. Są one dowodem na to, że ten temat istniał w polskiej kulturze od wieków.
Upiory omawiane są już w pochodzących z XVI w. pracach padewskich medyków, które powstały na zlecenie Jana Zamoyskiego. Temat zajmuje też badaczy paryskich i niemieckich, protestanckich teologów. Dopiero pojawienie się w XVIII stuleciu bałkańskich wampirów przyćmiło światową sławę polskich upiorów. Upiorami zajmowali się ponadto czołowi przedstawiciele polskiego oświecenia: m.in. Ignacy Krasicki, Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj, Józef Wybicki, a nawet… król Stanisław August Poniatowski.
Jak mówi kurator wystawy dr Łukasz Kozak – upiór jest kluczem do zrozumienia polskiego romantyzmu. Wprowadzając go do „Dziadów”, Mickiewicz wywołał ogromne poruszenie, zwłaszcza że upiór pojawia się już w „niby to prologu”, wierszu o tym samym tytule. Upiorem jest Gustaw nawiedzający księdza, a także pieśń Konrada z III części, która „jak upiór powstaje krwi głodna”. Co więcej, istnieją archiwalia potwierdzające, że sam Mickiewicz – pochowany na Wawelu, został przez miejscową ludność uznany za upiora.
Wystawa zwraca uwagę na różnicę między romantycznym oraz ludowym wyobrażeniem upiora, a wykreowanym przez popkulturę wizerunkiem wampira. Pojawiają się na niej nawiązania do twórczości Lorda Byrona, ale także Olgi Tokarczuk („Księgi Jakubowe”) oraz Andrzeja Sapkowkiego. Fani fantastyki mają unikatową możliwość obejrzenia pierwszego wydania kultowego „Wiedźmina”.
Gościem Audycji Kulturalnych był dr Łukasz Kozak, mediewista, badacz historii kultury oraz kurator wystawy „Dziady. Upiór”, którą można oglądać w Bibliotece Narodowej do końca stycznia.
Audycje Kulturalne są projektem realizowanym przez Narodowe Centrum Kultury.
(info NCK, zdj.: Biblioteka Narodowa/ Andrzej Szozda)
Dział, w którym zamieszczane są drobne informacje z rynku wydawniczo-księgarsko-poligraficznego.