30 sierpnia, podczas finałowej gali w gdyńskim Teatrze Muzycznym, ogłoszono nazwiska czworga laureatów i laureatek XIX edycji Nagrody Literackiej Gdynia. Literackie Kostki w tym roku trafiły do rąk Marty Baron-Milian, Wojciecha Kopcia, Grzegorza Bogdała oraz Iwony Zimnickiej.
Nagrodę w kategorii esej otrzymała Marta Baron-Milian za książkę Neofuturzy i futuryści. Kryptohistorie polskiej awangardy wydaną przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej oraz Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ta arcyliteracka książka jest jednocześnie pracą naukową – rozprawą habilitacyjną autorki, literaturoznawczyni i kulturoznawczyni pracującej na co dzień w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego. Jej tematem są początki polskiej awangardy literackiej i futuryzmu, reinterpretowane przez pryzmat trzech głównych bohaterów monografii: Jerzego Jankowskiego, Anatola Sterna i Aleksandra Wata.
Laureatem Nagrody w kategorii poezja został Wojciech Kopeć za książkę poetycką jest taki konik, opublikowaną przez Wydawnictwo papierwdole (Wrocław–Kraków–Tennessee 2023). Kapituła Nagrody doceniła zbiór za „szaloną jazdę, galopadę przez tradycje, rejestry, nawiązania i krajobrazy, do aktywnego rozmontowywania przyciasnej tożsamości przez nieustanne porzucanie jej w biegu”. Autor – poeta, redaktor i krytyk – dotychczas wydał trzy tomy poetyckie, publikował też swoją twórczość w wielu czasopismach literackich.
Nagroda w kategorii proza powędrowała do Grzegorza Bogdała za zbiór opowiadań Idzie tu wielki chłopak (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec). To druga nominacja do gdyńskiej Nagrody dla autora, tym razem zakończona wygraną. Wyróżnienie przyznane zostało „za olśniewająco nienarcystyczną kontemplację nad męskością w różnych fazach życia bohaterów. Za tom opowieści z życia wziętych, gdzie mało co ważnego się dzieje. I właśnie ta nieważność, nieważkość wszystkiego zalewa lepkim klajstrem niepowtarzalne żywoty bohaterów”. Książka nominowana została wcześniej również do Paszportów Polityki, Nagrody Literackiej m.st. Warszawy oraz Odkryć Empiku.
W ostatniej z kategorii – przekładzie na język polski – triumfowała w tym roku Iwona Zimnicka za tłumaczenie z języka norweskiego prozy ubiegłorocznego noblisty Jona Fossego Drugie imię (Wydawnictwo ArtRage, Warszawa). Nagroda przyznana została „książce skrajnie surowej, dojmującej, pełnej ubóstwa czy po prostu biedy. Książce pytającej o sprawy fundamentalne: grzech, piękno i ludzki los. Książce, która jest wielką i zarazem małą podróżą – geograficzną i egzystencjalną. Książce, którą cytować moglibyśmy bez przerwy”. Tłumaczka, zdobywczyni wielu nagród i wyróżnień za swoją pracę translatorską w języku norweskim i duńskim, była już wcześniej nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia – w 2022 roku, za przekład Trylogii kopenhaskiej Tove Ditlevsen.
Do XIX edycji Nagrody Literackiej Gdynia zgłoszono rekordową liczbę ponad 700 książek. Nagroda jest jedynym wyróżnieniem w kraju przyznawanym twórcom i twórczyniom literatury w czterech oddzielnych kategoriach gatunkowych, na równi traktując też pracę tłumacką. Od 2024 roku funkcję przewodniczącej Kapituły Nagrody po raz pierwszy sprawuje dr hab. Dorota Kozicka, która zastąpiła na tym stanowisku prof. dr hab. Jerzego Jarniewicza. Nagrody pieniężne w wysokości 50 000 zł oraz pamiątkowe statuetki finansowane są przez Prezydenta Miasta Gdyni.
Lista nominowanych książek:
Esej:
- Marta Baron-Milian „Neofuturzy i futuryści. Kryptohistorie polskiej awangardy”, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej; Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2023
- Marcin Dymiter „Maszyny do ciszy”, Wydawnictwo Części Proste, Gdańsk 2023
- Zuzanna Fruba „Czmych, czyli na tropach figuranta”, Wydawnictwo Nisza, Warszawa 2023
- Weronika Murek „Dziewczynki. Kilka esejów o stawaniu się”, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2023
- Magda Szcześniak „Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce”, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2023
Poezja:
- Emilia Konwerska „Ostatni i pierwszy kajman”, Wydawnictwo j, Wrocław 2023
- Wojciech Kopeć „jest taki konik”, Wydawnictwo papierwdole, Wrocław–Kraków–Tennessee 2023
- Joanna Łępicka „Zeszyt ćwiczeń” | Biuro Literackie, Kołobrzeg 2023
- Julia Tkacz „Algorytmy nastawione na lokalne wypadki”, Wydawnictwo Ostatnia Sobota Lata, Warszawa 2023
- Mateusz Żaboklicki „Letnisko”, Fundacja KONTENT, Kraków 2023
Proza:
- Grzegorz Bogdał „Idzie tu wielki chłopak”, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2023
- Mateusz Górniak „Dwie powieści ruchu”, Wydawnictwo Filtry, Warszawa 2023
- Katarzyna Groniec „Kundle”, Wydawnictwo Nisza, Warszawa 2023
- Inga Iwasiów „Późne życie”, Wydawnictwo Drzazgi, Okoniny 2023
- Maciej Sieńczyk „Spotkanie po latach”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023
Przekład:
- Mateusz Kwaterko – Théophile Gautier „Kaprysy i zygzaki”, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2023
- Maciej Piotrowski – Mike Johannsen „Podróż uczonego doktora Leonarda i jego przyszłej kochanki, przepięknej Alcesty, do Szwajcarii Słobodzkiej”, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wojnowice 2023
- Piotr Tarczyński – William Faulkner „Światłość w sierpniu”, Wydawnictwo Znak Literanova, Kraków 2023
- Iwona Zimnicka – Jon Fosse „Drugie imię”, Wydawnictwo ArtRage, Warszawa 2023
- Arkadiusz Żychliński – Monika Helfer „Hałastra”, Wydawnicywo Filtry, Warszawa 2023
(źródło: Nagroda Literacka Gdynia, facebook.com/nagroda.literacka.gdynia)
Dział, w którym zamieszczane są drobne informacje z rynku wydawniczo-księgarsko-poligraficznego.