Ludzie Polskiej Książki (LPK)

Michał Hilchen (1934-2009)

Księgoznawca, bibliofil, antykwariusz, edytor, historyk literatury i kultury, nauczyciel akademicki; ur. 14 I 1945, Warszawa, zmarł w nocy z 10 na 11 czerwca 2009 roku. Studia: polonistyka na Uniwersytecie Warszawskim 1964-69 , mgr filologii polskiej. Praca, kariera zawodowa. Asystent w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej na UW 1970 – 1980; opiekował się Kołem Naukowym Studentów Bibliotekoznawstwa, prowadząc wraz ze studentami rejestrację zasobów bibliotek parafialnych (starych druków i rękopisów) w południowej Polsce; współpracował również z Działem Starych Druków BUW opracowując proweniencje zbiorów tej biblioteki (odtąd zainteresowania naukowe i bibliofilskie dawną książką i kulturą). 1980-1984 w Warszawskim Antykwariacie Naukowym jako zastępca kierownika opracowywał książki zabytkowe (stare druki, edycje bibliofilskie, oprawy artystyczne). Od 1984 st. wykładowca w ASP w Warszawie, kierownik Zakładu Dydaktycznego Nauk Pomocniczych na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki. 1985 -1992 był również st. kustoszem w Bibliotece Naukowej Zamku Królewskiego w Warszawie, zajmując się jej księgozbiorem zabytkowym i jego opracowaniem naukowym pod względem księgoznawczym, a zwłaszcza proweniencyjnym i oprawoznawczym oraz pracami nad restytucją kolekcji królewskiej. Zainteresowania naukowe: historia i estetyka książki i grafiki, oprawoznawstwo (dawna i współczesna oprawa artystyczna), nauki pomocnicze księgoznawstwa (szczególnie paleografia i inne nauki o piśmie, chronologia, heraldyka i genealogia). Z tego też zakresu prowadził zajęcia dydaktyczne w ASP i na Uniwersytecie Warszawskim. Brał czynny udział w konferencjach, seminariach i sympozjach naukowych, przedstawiając często referaty, komunikaty i głosy w dyskusji. Prowadził szeroką działalność popularyzatorską, wygłaszając wykłady i odczyty w bibliotekach i towarzystwach naukowych, oraz na kursach Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich i Stowarzyszenia Księgarzy Polskich; autor i kurator wystaw z zakresu książki, grafiki i konserwacji dzieł sztuki w kraju i zagranicą (opracowanie kształtu ekspozycji i katalogów), m.in. prezentacji dorobku bibliofilów polskich w niemieckich miastach podczas Bibliophilen Reise zorganizowanej przez Deutsche – Polen Institut w Darmsztadzie 1990, współpraca ze stoiskiem antykwariatów polskich na I Międzynarodowych Targach Książki o Sztuce we Florencji 1992, prezentacji osiągnięć trzech polskich uczelni (ASP w Warszawie, ASP w Krakowie, Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu) w zakresie kształcenia konserwatorów dzieł sztuki (również książki) – na Targach Denkmal w Lipsku 1998 i 2000 (Złoty Medal Targów), organizacja wystaw z zakresu konserwacji w Radzie Europy w Brukseli, Narodowym Archiwum Limburgii w Maastricht, Instytucie Polskim w Rzymie, Wyższej Szkole Projektowania w Hildesheim. Był rzeczoznawcą Stowarzyszenia Księgarzy Polskich w zakresie książki zabytkowej, wspomagając swoją wiedzą jako ekspert antykwariaty, biblioteki i muzea w całym kraju, a zwłaszcza warszawskie, także jako biegły sądowy. Opracowywał katalogi aukcyjne i prowadzi aukcje antykwaryczne, bibliofilskie oraz charytatywne. Zainteresowania bibliofilskie i zbiory to przede wszystkim: historia i estetyka książki, kultury i obyczaju, podręczniki savoir-vivre’u, stare druki (głównie Michała Grölla), książki w oprawach artystycznych (głównie Franciszka Joachima Radziszewskiego), druki bibliofilskie. Prowadził obrady w latach 2001-2006 na dorocznych Sesjach Varsavianistycznycznych Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, przygotowując je merytorycznie i często wygłaszając tam referaty, a także referaty na sesjach naukowych w PTB i BN: Warszawskie środowisko antykwaryczne (sesja „Warszawa stolicą książki”, 2004), oraz Polsko-Niemieckie kontakty antykwaryczne (sesja „Książka nie zna granic”, 2005). Przewodniczy jury Konkursów Muzeum Drukarstwa Warszawskiego na iluminację kart m.in. Biblii Gutenberga, członek Jury Międzynarodowego Biennale Współczesnego Ekslibrisu w Malborku, oraz członek Kapituły Nagrody Hetmana Kolekcjonerów Polskich im. Jerzego Dunin-Borkowskiego w Krośniewicach. Ważniejsze publikacje: Nauki pomocnicze bibliotekoznawstwa, w: Metodologia bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, Poznań,1976 ; Schöne und bibliophile Buch in Polen, w: Marginalien. Zeitschrift für Buchkunst und Bibliophile.Lipsk,1983; Pomyślał, rysował, wykonał F. J. Radziszewski… w: Oprawy artystyczne Franciszka Joachima Radziszewskiego, Łódź,1987; Tadeusz Tuszewski : Wystawa jubileuszowa / Katalog oprac. merytorycznie i graficznie M. H., Warszawa 1997, Tradycyjne znakowanie książek, w: Cenne, bezcenne, utracone 2003 nr 1/2; Bibliofile i biblioteki, w: Bibliofilstwo warszawskie. Sesje varsavianistyczne nr 7,1998; Prywatne aukcje księgarskie w powojennej Warszawie, w: Warszawskie aukcje księgarskie. Sesje varsavianistyczne nr 8,1998; Hieronim Wilder i jego Antykwariat Polski, w: Dawne antykwariaty warszawskie. Sesje varsavianistyczne nr 11, 2003; „Conservatio aeterna creatio est”: Uroczystość nadania tytułu Doktora Honoris Causa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie Panu Borysowi Woźnickiemu dnia 23 listopada 2004 roku. Warszawa 2004, ASP (redaktor publikacji i organizator uroczystości); A. Koss, J. Marczak: Zastosowanie laserów w konserwacji zabytków i dzieł sztuki. Prace Naukowe Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki. Z.1 (redaktor naukowy). Publikował ponadto artykuły w prasie fachowej i popularno-naukowej oraz wypowiadał się na antenie PR i TVP.
Organizacje: od 1975 w Towarzystwie Przyjaciół Książki: prezes Oddziału Warszawskiego 1981 – 1983, następnie prezes Zarządu Głównego TPK (do rozwiązania TPK w 2002). Ponadto działał w: Towarzystwie Bibliofilów Polskich w Warszawie, Polskim Towarzystwie Bibliologicznym (od kilku kadencji przewodniczący Głównej Komisji Rewizyjnej), Polskim Towarzystwie Heraldycznym, Towarzystwie Literackim im. Adama Mickiewicza, Kaliskim Towarzystwie Naukowym, Towarzystwie Bibliofilów im. Joachima Lelewela w Toruniu, Stowarzyszeniu Księgarzy Polskich, Towarzystwie Rapperswilskim, Gutenberg Gesellschaft w Moguncji. Od września 1980 działał w NSZZ Solidarność (w Komisjach Zakładowych Zamku Królewskiego, PP. „Dom Książki” oraz ASP [przewodniczący Komisji Rewizyjnej KZ] ). Odznaczenia: Kawaler Orderu Białego Kruka ze Słonecznikiem (nr 15), przyznawanego przez Kapitułę Orderu ACcH przy LTMK w Lublinie, Zasłużony Działacz Kultury (za działalność w kulturze podziemnej), Medal „Gloria Artis” (srebrny).

(bps; „Wydawca” 11-12/2008)

Dodaj komentarz