YIVO Institute of Jewish Research (Żydowski Instytut Badawczy) ma być wielkim repozytorium kultury aszkenazyjskiej w Europie Wschodniej. Założona w Wilnie w latach dwudziestych instytucja został przeniesiona po wojnie na stałe do Nowego Jorku. Liczące 400 tys. tomów we wszystkich językach europejskich archiwum oraz biblioteka naukowa stanowią największy i najpełniejszy zbiór dokumentów dotyczących cywilizacji żydowskiej w Europie Wschodniej i na świecie. Obecnie, po kilku latach pracy nad cyfryzacją dokumentów, archiwum dostępne jest od 10 stycznia online.
Oprócz bogatego zbioru nagrań, fotografii i filmów YIVO posiada w swoich archiwach zbiory teatralne i artystyczne, dokumenty gmin i prywatne, rękopisy, pamiętniki, wspomnienia, a nawet korespondencję osobistą. W sumie około 23 miliony egzemplarzy dokumentów. Natomiast Biblioteka Instytutu YIVO, specjalizująca się w historii, językach, literaturze, kulturze, folklorze i tradycjach religijnych Żydów Europy Wschodniej, zawiera również największy na świecie zbiór książek, broszur i gazet w języku jidysz.
Proces digitalizacji trwał siedem lat i kosztował 7 milionów dolarów, zebranych od darczyńców. Cyfryzacją zajmował się pionier telemarketingu Edward Blank – w uznaniu jego pracy kolekcja cyfrowa będzie nosić jego imię. Dokumenty online zebrano po negocjacjach Żydowskiego Instytutu Badawczego YIVO z rządem litewskim, który zachował oryginalne dokumenty jako część swojego dziedzictwa narodowego.
Wśród prezentowanych dokumentów warto zwrócić uwagę odręcznie pisany dziennik Theodora Herzla, jednego z założycieli współczesnego syjonizmu; strony z rękopisu w jidysz autorstwa Szaloma Anskiego z jego sztuki The Dibbouk; listy Einsteina do pisarzy i dramaturgów; świadectwa pogromów w Rosji, Polsce, Ukrainie i Białorusi; archiwa zawodowe i osobiste rodziny Rothschildów; tradycyjne pieśni jidysz o miłości; a nawet akwaforty sygnowane przez Marca Chagalla.
Zbiory instytutu obejmują cywilizację żydowską od XV do XXI wieku, ze szczególnym uwzględnieniem Żydów z Europy Wschodniej i ich potomków. Szczególny nacisk kładzie się na język i kulturę jidysz, życie Żydów w Europie, Holokaust i jego następstwa oraz życie Żydów w Stanach Zjednoczonych.
Założony w Berlinie i Wilnie w 1925 roku przez grupę językoznawców i historyków żydowskich ten „instytut naukowy” gromadził rękopisy literacki, listy, plakaty teatralne, wszelkiego rodzaju materiały dokumentujące kulturę jidysz w Europie Wschodniej. Wśród jej honorowych członków znaleźli się Albert Einstein i Zygmunt Freud, Theodore Herzl, Szolem Alejchem i filozof Martin Buber. Bardzo szybko Wilno stało się głównym światowym centrum archiwalnym dla Żydów Europy Wschodniej.
Druga wojna światowa zmusiła instytut do przeniesienia się do Nowego Jorku, gdzie od 1940 roku miał on swoją siedzibę główną. W 1941 roku hitlerowcy zniszczyli dużą część zbiorów wileńskich, część jednak odesłali do Frankfurtu. Po wojnie YIVO udało się odzyskać niektóre z tych skarbów.
(źródło ActuaLitte)
Dział, w którym zamieszczane są drobne informacje z rynku wydawniczo-księgarsko-poligraficznego.