Konkursy zagraniczne

Nagroda Literacka im. Jana Michalskiego 2021 dla Memoriału

Jury tegorocznej Nagrody Literackiej im. Jana Michalskiego przyznano nagrodę rosyjskiej organizacji praw człowieka Memorial International oraz jej współpracownikom – Alenie Kozłowej, Nikołajowi Michajłowowi, Irinie Ostrowskiej i Irinie Szerbakowej za pracę zbiorową Знак не сотрется. Судьбы остарбайтеров в письмах, воспоминаниях i устных рассказа ( Znak nie zostanie wymazany: losy Ostarbeiterów w listach, wspomnieniach i ustnych opowieściach) (Memoriał, Moskwa 2016). Z języka rosyjskiego na angielski książkę przetłumaczyła Georgia Thomson pt. OST: Letters, Memoirs and Stories from Ostarbeiter in Nazi Germany i ukazała się nakładem wydawnictwa Granta Books.

Jury podkreśliło „ciężką pracę rosyjskiej organizacji pozarządowej Memorial International, która podjęła się przywrócenia prawdy historycznej poprzez wydanie książki dokumentującej losy milionów Ostarbeiterów i która realizuje trudne zadanie ochrony historii mówionej przed zapomnieniem. Stanowiąc pisemny zapis głosów społeczeństwa obywatelskiego w sytuacji, gdy historia jest pisana na nowo zgodnie z kontekstem politycznym….

Książka jest rezultatem lat pracy – gromadzenia zdjęć, listów, pamiętników, nagrania setek godzin wywiadów z byłym Ostarbeiteremi. Udokumentowania, co wycierpieli w niewoli i co musieli przeżyć po powrocie do ojczyzny. Kompilując, porządkując i porządkując wszystkie te świadectwa, książka przełamuje milczenie wycinka historii XX wieku.

Termin Ostarbeiter oznacza dosłownie „robotnicy ze wschodu”, obywatele Europy Wschodniej, zwłaszcza Związku Radzieckiego, którzy zostali deportowani podczas II wojny światowej i poddani pracy przymusowej w III Rzeszy.

Zakłada się, że do Niemiec wysłano ponad 5 milionów głównie młodych mężczyzn i kobiet.

Pod koniec wojny ponad 2,5 miliona Ostarbeiterów wróciło do ZSRR, gdzie czekało na nich często odium zdrajców narodu, byli przesłuchiwani w tzw. obozach „filtracyjnych”, osądzani i często skazywani na różne kary za „współpracę z wrogiem”. Żyli z ciężarem strachu, hańby i poczucia winy, poddawani byli inwigilacji, społecznie wykluczeni. Umyślnie o nich zapomniano.

Dopiero w latach 90. kwestia Ostarbeitera znalazła swoje miejsce na scenie publicznej; najpierw z inicjatywy Zielonych w niemieckim Bundestagu, a później w działaniach Memoriału.


W finale tegorocznej Nagrody znalazły się trzy książki:

  • Udurdo Halfon, Duelo, Libros del Asteroide, Barcelona 2017 (zgłoszona przez Lídia Jorge)
  • Знак не сотрется. Судьбы остарбайтеров в письмах, воспоминаниях и устных рассказах, praca zbiorowa, Memoriał, Moskwa, 2016 (zgłoszony przez Ludmiłę Ulicką)
  • Frank Huyler, White Hot Light : Twenty-five Years in Emergency Medicine, Harper Perennial, New York 2020 (zgłoszona przez Siri Hustvedt_

Nagroda Literacka im. Jana Michalskiego powołana została w 2009 roku i przyznawana jest corocznie autorowi za dzieło literackie. Od innych nagród różni ją wielokulturowy charakter. Nagradzane są książki z zakresu literatury pięknej (z wyjątkiem poezji) i literatury faktu, bez względu na język, w jakim powstały. Laureat lub laureatka otrzymają honorarium w wysokości 50 tys. CHF. Autorom wybranych dzieł zapewnia się trzymiesięczny pobyt w Fondation Jan Michalski pour l’écriture et la littérature w Szwajcarii.

Fundacja im. Jana Michalskiego, która sponsoruje konkurs, została założona w 2004 roku. Jej pomysłodawczynią jest Vera Michalski-Hoffman  – filantropka i właścicielka kilku wydawnictw w Szwajcarii, we Francji i w Polsce. W ten sposób postanowiła uczcić pamięć o swoim zmarłym mężu Polaku, Janie Michalskim. Głównym założeniem i celem fundacji jest wspieranie pisarzy oraz szeroko rozumiana promocja czytelnictwa.

(źródło Fundacja im. Jana Michalskiego)


Dodaj komentarz